Zapalenie migdałków u dzieci może być spowodowane jednym z dwóch czynników. Z jednej strony mamy do czynienia z infekcją bakteryjną – wówczas mamy do czynienia z anginą, czyli bakteryjnym zapalenie migdałków oraz błony śluzowej gardła. Z drugiej strony – infekcja może mieć podłoże wirusowe, a wówczas rodzice muszą przygotować siebie i dziecko na leczenie objawowe, ponieważ na nic zdadzą się antybiotyki. Przyjrzyjmy się bliżej obu wariantom zapalenia migdałków u najmłodszych.

Czym są migdałki?

W pierwszej kolejności przyjrzyjmy się bliżej samym migdałkom, które stają się wówczas problematyczną częścią ciała naszych podopiecznych. Wyróżniamy trzy rodzaje migdałków: gardłowe, znajdujące się blisko połączenia nosa z gardłem, językowe – znajdujące się za językiem oraz podniebienne, zlokalizowane z tyłu gardła. Narządy te mają za zadanie przede wszystkim chronić nasz organizm, a zwłaszcza układ oddechowy, przed potencjalnymi infekcjami. Zazwyczaj mają około 2 centymetrów długości i 1 cm szerokości i wraz z migdałkiem językowym tworzą część tzw. pierścienia gardłowego Waldeyera. Migdałki podniebienne mają jedną, zasadniczą funkcję – wykrywanie patogenów, występujących zarówno we wdychanym przez nas powietrzu, jak i w spożywanym pokarmie. W przypadku, gdy migdałki wykryją czynniki chorobotwórcze, dają organizmowi wyraźny sygnał o chorobie, powiększając się. Jest to spowodowane napływającymi do nich komórkami odpornościowymi, należy jednak pamiętać o tym, że przesadzona reakcja układu odpornościowego naszego organizmu może doprowadzić do powstania obrzęku migdałków, co w efekcie może spowodować konieczność usunięcia ich drogą chirurgiczną.

Wirusowe zapalenie migdałków – objawy

W przypadku wirusowego zapalenia migdałków bardzo często mamy do czynienia z łagodniejszym przebiegiem choroby u dzieci. Wśród objawów, jakie występują wówczas u dziecka, wskazać należy przede wszystkim powiększenie migdałków oraz towarzyszący mu ból gardła, który wiąże się z przekrwieniem błony śluzowej u dziecka. Pojawia się także ból głowy i ogólne osłabienie organizmu, któremu może towarzyszyć gorączka, a także katar i kaszel. Na migdałkach dostrzec można z kolei surowiczny wysięk.

Co istotne, wirusowe zapalenie migdałków leczone jest wyłącznie objawowo. W przypadku dzieci największym problemem jest zazwyczaj ból gardła, dlatego warto zaopatrzyć się w leki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne. Jedną z domowych metod, jakie można zastosować, by ulżyć dziecku, jest płukanie gardła roztworem wody z solą. Podobnie, jak w przypadku przeziębienia, czas trwania wirusowego zapalenia migdałków wynosi około tygodnia.

Angina, czyli bakteryjne zapalenie migdałków

Zdecydowanie rzadziej migdałki atakowane są przez bakterie – paciorkowce, gronkowce lub dwoinki zapalenia płuc. W przypadku anginy, czyli zakażenia o podłożu bakteryjnym, łatwo dostrzegalny jest charakterystyczny, biały nalot, znajdujący się na powiększonych migdałkach. Wśród pozostałych objawów, z jakimi mamy wówczas do czynienia, wymienić należy silny ból gardła oraz bóle głowy, wysoką gorączkę (wyższą, niż w przypadku wirusowego zapalenia migdałków), powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, a także brak apetytu, bóle brzucha, a w skrajnych przypadkach również wymioty i bóle ucha.

Co istotne, symptomy związane z bakteryjnym zapaleniem migdałków pojawiają się w sposób nagły, a sama choroba może w przypadku nieleczenia lub niedoleczenia prowadzić do powstania groźnych powikłań. Jakich? Między innymi ropienia okołomigdałkowego i zagardłowego, zapalenia zatok przynosowych, zapalenia ucha środkowego, a także zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia kłębuszków nerwowych lub gorączki reumatycznej.

Zapalenie migdałków – wizyta u lekarza

Bez względu na to, z jakimi objawami mamy do czynienia, konieczne jest jak najszybsze udanie się z dzieckiem do lekarza, celem potwierdzenia lub wykluczenia rodzaju zapalenia migdałków. W większości przypadków okazuje się, że konieczne jest jedynie leczenie objawowe, jeśli jednak w naszej sytuacji będziemy mieć do czynienia z podłożem bakteryjnym choroby, konieczne będzie podanie antybiotyków.

Lekarz może dokonać oceny na podstawie analizy wyglądu migdałków i obecności lub nie charakterystycznego, białego nalotu, może jednak również zlecić wymaz z gardła, by zyskać pewność, jakie jest podłoże danej infekcji. Niekiedy lekarz zleca także badanie krwi u dziecka (na przykład samą morfologię), by wyznaczając Odczyn Biernackiego, czyli tzw. OB, potwierdzić, czy w organizmie toczy się już stan zapalny.

Jak leczyć zapalenie migdałków u dzieci?

W przypadku leczenia objawowego przede wszystkim zaleca się stosowanie leków o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym i przeciwbólowym. Pomocą mogą być także tabletki do ssania, które łagodzą ból gardła oraz stosowanie naparu z szałwii.

Jeśli dziecku, walczącemu z bakteryjnym zapaleniem migdałków, zostały przepisane antybiotyki, konieczne jest podawanie mu również probiotyków. Dzięki nim łatwiejsze będzie odbudowanie flory bakteryjnej w organizmie, co z kolei przyczyni się do zmniejszenia szansy wystąpienia bólów brzucha i biegunek.

Nawrotowe i przewlekłe zapalenie migdałków – co warto wiedzieć?

Zapalenie migdałków może być jednorazową sytuacją, z jaką dziecko ma w swoim życiu do czynienia, może jednak równie dobrze okazać się chorobą, która nawraca z dużą częstotliwością. Jeśli przekroczy ona siedem razy w ciągu roku, po pięć razy w ciągu dwóch, następujących po sobie lat lub po trzy razy w trzech kolejnych latach, mamy do czynienia z nawrotowym zapaleniem migdałków. W takiej sytuacji konieczne może okazać się chirurgiczne usuwanie migdałków, czyli tzw. tonsillektomia. To jeden z najczęściej wykonywanych u dzieci zabiegów chirurgicznych, którego skuteczność jest bardzo wysoka.

W dodatku nawracające zapalenia migdałków mogą w ostateczności doprowadzić do zapalenia przewlekłego, czyli takiego, które trwa dłużej niż trzy miesiące. Cechuje się ono łagodniejszymi objawami, wśród których wymienić należy lekkie powiększenie węzłów chłonnych, stany podgorączkowe, ból gardła oraz powiększenie migdałków, a niekiedy również niezbyt przyjemny zapach z ust.

Zapraszamy na konsultacje z zakresu laryngologii dziecięcej.