Jednym z podstawowych skojarzeń medycznych, związanych z ciążą, jest przeprowadzania badania USG. Pojawia się jednak zasadnicze pytanie – jak często powinno być wykonywane? Co więcej, nie wszystkie przyszłe mamy wiedząc, czy powinny się do niego w jakiś sposób przygotować oraz jaki jest wpływ badania USG na organizm kobiety w ciąży. Tymczasem jest to wiedza, którą warto przyswoić nie tylko w trakcie ciąży, ale również w sytuacji, gdy dopiero przymierzamy się do planowania potomstwa z naszym partnerem lub partnerką.

USG – co to takiego?

Badanie USG to innymi słowy badanie ultrasonograficzne. Polega ono na wykorzystaniu techniki obrazowania, która pozwala zwizualizować fale dźwiękowe, przesyłane do wnętrza ciała kobiety i odbijające się od tego, co znajduje się w środku – a więc nie tylko narządów, ale również płodu. Dzięki ultrasonografii na ekranie monitora wyświetla się obraz dziecka, które przyszła mama nosi pod swoim sercem. 

Współczesne aparaty ultrasonograficzne oferują lekarzom, jak i pacjentkom coraz większą rozdzielczość obrazu, dzięki czemu zdjęcie USG maluszka jest o wiele wyraźniejsze i z powodzeniem można dostrzec jego kształtujące się dopiero części ciała. To właśnie badanie USG daje możliwość sprawdzenia jeszcze na etapie ciąży, czy dziecko rozwija się prawidłowo zarówno, jeśli chodzi o budowę jego ciała, jak i fizjologię, a wychwycone we wczesnym etapie nieprawidłowości pozwalają na podjęcie decyzji o ewentualnym zabiegu wewnątrzmacicznym w łonie matki.

Rodzaje badań USG

Wraz z rozwojem technologii aparaty ultrasonograficzne zyskują coraz więcej możliwości, a co za tym idzie – pojawiają się rozmaite, konkurujące ze sobą techniki obrazowania. Podstawową techniką, z którą najczęściej mamy do czynienia jest tzw. USG 2D. W jego przypadku lekarz i pacjentka na ekranie monitora widzą dwuwymiarowy obraz, charakteryzujący się odcieniami szarości. I choć niewiele na nim można niekiedy dostrzec – jak twierdzą pacjentki, to właśnie to rozwiązanie pozwala lekarzowi sprawnie ocenić rozwój płodu i jego anatomię.

Wśród nowszych rozwiązań, oferujących o wiele lepszy obraz, ale wymagających zarazem droższego i nowszego sprzętu, znajduje się badanie ultrasonograficzne w trójwymiarze (USG 3D), oferujące statyczny, ale trójwymiarowy obraz dziecka, oraz badanie USG 4D. W tym przypadku obraz również będzie trójwymiarowy, możliwe jest jednak obserwowanie dziecka w ruchu, bo obraz jest dynamiczny.

Jak często należy wykonywać badanie USG w ciąży?

Choć większość kobiet chciałaby jak najszybciej ujrzeć na ekranie oblicze swojego maluszka, z liczbą badań utrasonografem nie należy przesadzać. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, aby każdej pacjentce w ciąży badanie USG zostało wykonane trzykrotnie: po raz pierwszy pomiędzy 11. a 13. tygodniem ciąży – wówczas jest to USG dopochwowe, w rzadkich przypadkach przezbrzuszne, następnie pomiędzy 18. a 22. tygodniem (USG przezbrzuszne) oraz po 30. tygodniu ciąży (również USG przezbrzuszne). Część lekarzy decyduje się jednak na częstsze kontrolowanie budowy ciała i fizjologii maluszka, wykonując badanie USG co 3-4 tygodnie. Przyjrzyjmy się bliżej trzem obowiązkowym badaniom USG, zalecanym przez PTG.

USG genetyczne – I trymestr ciąży

Wykonywane w trakcie pierwszego trymestru (pomiędzy 11. a 13. tygodniem ciąży) USG stanowi niezwykle ważne badanie, daje bowiem lekarzowi pierwsze informacje na temat rozwoju dziecka. Bardzo często badanie to określa się mianem USG genetycznego, ponieważ to właśnie za jego pomocą ginekolog jest w stanie ocenić ryzyko występowania wad genetycznych u maluszka. Standardowo w trakcie badania ultrasonografem lekarz dokonuje pomiarów płodu – ocenia długość ciemieniowo-siedzeniową, czyli odległość od czubka główki do pośladków, a także szerokość główki rozwijającego się maleństwa. Podczas badania USG dodatkowo lekarz ocenia czynność serca oraz jego anatomię, a także sprawdza m.in. tzw. przezierność karkowa NT, czyli szerokość fałdu karkowego.

USG połówkowe – II trymestr ciąży

Wykonywane pomiędzy 18. a 22. tygodniem ciąży badanie USG, zwane potocznie połówkowym, służy przede wszystkim szczegółowej ocenie rozwoju poszczególnych narządów u płodu. Już na tym etapie, wykorzystując nowoczesną technologię, możliwe jest wykrycie nieprawidłowości rozwojowych, a w następstwie przeprowadzenie ewentualnych, dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak EKG serca dziecka. To właśnie podczas tego badania lekarz zazwyczaj jest w stanie ustalić jednoznacznie płeć dziecka, a także wskazać pozycję łożyska oraz przybliżoną masę ciała płodu. Na podstawie zdobytych podczas tego badania informacji lekarz powinien także potwierdzić lub dookreślić planowaną datę zbliżającego się porodu.

USG w trzecim trymestrze

Wykonywane po przekroczeniu 30. tygodnia ciąży badanie USG nierzadko okazuje się ostatnim, z jakim ma do czynienia pacjentka, której ciąża przebiega w sposób prawidłowy. Podczas badania ultrasonografem lekarz jest w stanie określić nie tylko ułożenie maluszka, ale także potwierdzić pozycję łożyska i ocenić ilość wód płodowych. Co więcej, badanie USG na tym etapie pozwala na szersze monitorowanie rozwoju dziecka, w tym usłyszenie bicia serca.

Czy USG w ciąży jest szkodliwe?

Część przyszłych mam, szukająca w Internecie informacji na temat badań USG trafia być może na informacje o tym, że USG jest niebezpieczne w ciąży. Czy to prawda? Ależ skąd! Badania USG wykonywane w trakcie ciąży się nie tylko bezpieczne dla matki i dziecka, ale nawet więcej – konieczne. To właśnie niewykonywanie badań ultrasonograficznych może nieść ze sobą poważne konsekwencje, takie jak nierozpoznanie ciąży pozamacicznej, złe datowanie ciąży, nierozpoznanie śmiertelnych wad płodu lub wad chromosomalnych, a także wad wrodzonych, które można wyleczyć wewnątrzmacicznie lub które mogą doprowadzić do powikłań w trakcie porodu.

Sprawdź naszą pełną ofertę z zakresu ginekologii i położnictwa.